مسمومیت بارداری

مسمومیت بارداری یکی از عوارض مهم و خطرناک  مرگ مادر و جنین در سرتاسر دنیاست.

مسمومیت بارداری بعد از هفته بیستم و در اکثر موارد در سه ماهه سوم بارداری روی می‌دهد. علت اصلی این بیماری تقریبا ناشناخته است. درواقع  در اثر اختلال عملکرد جفت بوجود می‌آید و نوعی عکس‌العمل بدن مادر نسبت به سلول‌های جفت است. این موضوع باعث انقباض عروق و تولید موادی از جفت می‌شود که فشار خون را بالا می‌برند.

ورم شدید و افزایش فشارخون میتواند از علائم احتمالی بروز مسمومیت بارداری باشد.

«پره اکلامپسی» یا مسمویت بارداری یکی از اختلالات مهم دوران بارداری است که می‌تواند یک مادر باردار را مجبور به زایمان زودرس کند. گرچه اغلب زنان تصور می‌کنند مسمومیت بارداری بعلت مصرف زیاد نمک توسط مادر باردار  است اما متخصصان می‌گویند یک زن حتی در صورت کم کردن نمک از رژیمش هم می‌تواند دچار این مسمومیت مهلک شود و جان خود و جنینش به خطر بیفتد.

علایم مسمومیت بارداری

ورم شدید، افزایش ناگهانی وزن و بالا رفتن شدید فشارخون، تاری دید، درد سر دل و سردرد همه این ها نشانه احتمال بروز مسمومیت بارداری است.

اولین علامت مسمومیت بارداری افزایش فشار خون به بالای 140/90 است.

یکی دیگر از علائم مهم مسمومیت بارداری، دفع پروتئین از ادرار است که با انجام آزمایش ادرار 24 ساعته مشخص می‌شود. اگر دفع پروتئین بیشتر از میزان طبیعی باشد فرد باید بستری شود و آزمایش‌های تکمیلی برای بررسی عملکرد کلیه‌ها، کبد، انعقاد خون و. . . را انجام دهد. همچنین باید از نظر رشد و سلامت جنین تحت مراقبت قرار بگیرد. در چنین وضعیتی فشار خون چندین بار در روز اندازه‌گیری می‌شود و با قطعی شدن مسمومیت بارداری، بارداری پر خطر نامیده می‌شود.

مسمومیت بارداری شدید

مسمومیت بارداری اگر با فشار خون در حد 14 یا 15 روی 9 همراه باشد، خفیف محسوب می‌شود اما اگر فشار خون به 16 روی 11 یا بالاتر برسد، مسمومیت شدید به حساب می‌آید. در این صورت ممکن است علائمی چون سردرد، سرگیجه، تاری دید، درد زیر جناغ سینه، تهوع، استفراغ و ورم کل بدن به‌خصوص دست و صورت ایجاد شود. در اواخر بارداری نیز ممکن است فرد به علت ورم شدید هر هفته بیش از یک کیلوگرم اضافه وزن پیدا کند.

این مسمومیت در موارد پیشرفته به علت اثراتی که بر انعقاد خون، کبد و کلیه می‌گذارد منجر به خطرات جانی، تشنج و خونریزی مغزی در مادر می‌شود. وجود خون در ادرار نیز می‌تواند نشانه مشکلات انعقادی پیشرفته باشد. در مراحل انتهایی نارسایی کلیوی هم ممکن است حجم ادرار کاهش پیدا کند.

مسمومیت بارداری بعد از زایمان

این اختلال معمولا تا حدود شش هفته بعد از بارداری بهبود کامل پیدا می‌کند البته در بعضی خانم‌ها علائم ممکن است بعد از زایمان شروع شود. پس عوارض آن فقط مختص دوران بارداری نیست و گاهی بعضی عوارض از جمله تشنج تا شش هفته بعد از زایمان هم ممکن است در مادر ایجاد شود بنابراین باید تا شش هفته بعد از زایمان تحت نظر پزشک باشد .

اقدامات لازم در مسمومیت بارداری

به محض تشخیص مسمومیت بارداری، فرد باید در بیمارستان بستری شود و آزمایش‌های لازم را انجام دهد. درواقع اگر جنین قابلیت زندگی در خارج از بدن مادر را داشته باشد یا مسمومیت بارداری از نوع شدید باشد، ختم بارداری توصیه می‌شود اما اگر مسمومیت بارداری از نوع خفیف باشد با مراقبت‌های دقیق، تکرار آزمایش‌ها، بررسی سلامت جنین و کنترل فشار خون مادر شاید بتوان تا رسیده شدن جنین و آمادگی او برای زندگی خارج از بدن مادر، بارداری را ادامه داد.

در این صورت توصیه می‌شود فرد استراحت نسبی داشته باشد، استرس را کاهش دهد و آرامش خود را حفظ کند. همچنین بهتر است یک رژیم غذایی کم‌نمک با میزان زیاد پروتئین، کلسیم، لبنیات کم‌چرب و سبزیجات داشته باشند.

افراد در معرض خطر مسمومیت بارداری

مسمومیت بارداری در بارداری اول، افراد دیابتی، افراد چاق، خانم‌های بالای 30 سال، کسانی که در سنین خیلی پایین باردار می‌شود، مبتلایان به فشار خون بالا یا کسانی که سابقه بیماری‌های کلیوی دارند و همچنین مبتلایان به بیماری لوپوس شایع‌تر است.

علاوه بر این خانم‌هایی که در بارداری اول‌شان مسمومیت بارداری را تجربه می‌کنند بیشتر از بقیه افراد در خطر ابتلا به این اختلال در بارداری‌های بعدی خود هستند

احتمال ابتلا به مسمومیت بارداری در صورت وجود سابقه خانوادگی بیشتر می‌شود بنابراین اگر مادر یا خواهرتان این اختلال را تجربه کرده‌اند باید حتما موضوع را با پزشک در میان بگذارید تا مراقبت‌ها دقیق‌تر و با فاصله کمتری انجام شود. خطر بروز این مسمومیت در بارداری‌های دوقلویی یا چندقلویی نیز بیشتر است. درواقع این بارداری‌ها پرخطر محسوب می‌شوند و تمامی عوارض بارداری از جمله دیابت بارداری، زایمان زودرس، جفت سرراهی، خونریزی‌های دوران بارداری و. . . در آنها بیشتر دیده می‌شوند.

پیشگیری از مسمومیت بارداری

هیچ روش قطعی برای پیشگیری از مسمومیت بارداری وجود ندارد.ولی توصیه می‌شود قبل از 30 سالگی اقدام به بارداری کنید. داشتن رژیم غذایی سالم و وزن مناسب نیز احتمال مسمومیت بارداری را کاهش می‌دهد. توصیه می‌شود همه خانم‌ها قبل از اقدام به بارداری با متخصص زنان مشاوره داشته باشند تا آزمایش‌های لازم را انجام دهند و از لحاظ فشار خون، وزن و بیماری‌های زمینه‌ای بررسی شوند.