هورمون پرولاکتین چیست؟
هورمون پرولاکتین که یک هورمون پروتئینی است، از غده‌ی هیپوفیز در مغز ترشح می‌شود و عمدتا باعث شیردار شدن سینه‌ی زن پس از زایمان می‌شود. این هورمون به مقدار کم در مردان و زنان غیر باردار هم وجود دارد. پرولاکتین در ترشح هورمون های استروژن و تستوسترون موثر است. همچنین یکی از هورمون‌هایی است، که در بارور شدن شخص نقش اساسی را ایفا میکند و اگر میزان این هورمون کم باشد پزشک با تشخیص و تجویز دارو، سعی در برقرار کردن میزان تعادل آن میکند.
علائم غیرطبیعی بودن میزان پرولاکتین در زنان و مردان
زنانی که علائم پرولاکتینوما دارند باید آزمایش پرولاکتین را انجام بدهند. پرولاکتینوما، توموری غیرسرطانی در غده‌ی هیپوفیز است، که سطح بالایی از پرولاکتین تولید میکند.
علائم آن در زنان
- سردردهای بی‌دلیل؛
- نقص در بینایی؛
- ترشح شیر در دورانی غیر از شیردهی یا زایمان؛
- درد و ناراحتی سینه در طول برقراری رابطه‌ی جنسی؛
- رشد غیرعادی موهای بدن و صورت؛
- آکنه؛
این آزمایش به‌خاطر بررسی میزان پاسخ‌گویی بدن نسبت به درمان تومور انجام می‌شود. علاوه‌براین، آزمایش پرولاکتین درصورت وجود مشکلات باروری و قاعدگی نامنظم نیز باید انجام بشود. به‌کمک آزمایش نام‌برده امکان تشخیص سایر مشکلات غده‌ی هیپوفیز و هیپوتالاموس هم وجود دارد.
علائم آن در مردان
مردان نیز درصورت تجربه‌ی علائم پرولاکتینوما باید آزمایش پرولاکتین را انجام بدهند. نشانه‌ها در مردان به صورت زیر است:
- سردردهای بی‌دلیل؛
- نقص در بینایی؛
- کاهش میل جنسی یا مشکلات باروری؛
- اختلال نعوظ (ناتوانی جنسی)؛
- فقدان غیرعادی مو در بدن و صورت؛
این آزمایش برای این موارد هم استفاده می‌شود:
کشف اختلالات بیضه‌ها یا نعوظ؛
پرولاکتین نرمال برای زنان و مردان
پزشکان طبیعی‌بودن نتیجه‌ی آزمایش را براساس عوامل مختلفی می‌سنجند. وضعیت کلی سلامت جسمانی فرد یکی از عواملی است که پزشک درنظر می‌گیرد. مقادیر نرمال پرولاکتین بر اساس کیتهای مختلف آزمایشگاهی متفاوت است.
آزمایش پرولاکتین چگونه انجام می‌شود؟
این آزمایش مانند آزمایش خون است. انجام آن چند دقیقه بیشتر طول نمی‌کشد. آمادگی خاصی برای آزمایش پرولاکتین نیاز نیست. نمونه‌ی آزمایش نیز معمولا ۳ تا ۴ ساعت بعد از بیداری بیمار در صبحگاه گرفته می‌شود. نمونه‌ی خون را از رگی در دست می‌گیرند و برای بیمار دردی ندارد.
• برخی از داروهای ضدبارداری، فشار خون یا قرص‌های ضدافسردگی بر نتایج این آزمایش اثر می‌گذارند. پس قبل از انجام آزمایش باید پزشک را در جریان مصرف داروهای مختلف قرار داد. مشکلات خواب، سطح بالای استرس و ورزش شدید قبل از آزمایش بر نتیجه آن اثر می‌گذارد.
بالا بودن پرولاکتین به چه معناست؟
پایین بودن سطح پرولاکتین در مردان و زنان، موضع نگران‌کننده‌ای نیست، اما بالا بودن سطح آن که با عنوان هایپرپرولاکتینوما شناخته می‌شود که احتمالا وجود مشکلاتی را به‌همراه دارد. ۱۰ درصد از جمعیت افراد بالغ دچار این مشکل هستند. بالا بودن سطح پرولاکتین در دوران بارداری و شیردهی طبیعی است. علت وقوع هایپرپرولاکتینوما می‌تواند بی اشتهایی عصبی، بیماری کبدی و کلیوی و کم کاری تیروئید باشد.
کم‌کاری تیروئید می‌تواند باعث بزرگ‌شدن غده هیپوفیز بشود. این مشکل با درمان‌های هورمونی تیروئید رفع می‌شود. سطح بالای پرولاکتین می‌تواند نتیجه‌ی تومورهای هیپوفیز نیز باشد. این تومورها باید ازطریق جراحی یا درمان دارویی ازبین بروند.برخی از انواع داروهای خاص نیز باعث افزایش سطح پرولاکتین می‌شوند. برای مثال، داروهای روان‌پزشکی مانند ریسپریدون و هالوپریدول باعث افزایش سطح این ماده در بدن می‌شوند. متوکلوپرامید نیز از این دسته داروهاست. این دارو عموما برای درمان رفلاکس معده یا درمان حالت تهوع ناشی از مصرف داروهای درمان سرطان استفاده می‌شود.
برخی از عوامل استرس زا نیز باعث افزایش سطح پرولاکتین می‌شوند. مثلا کاهش قند خون، فعالیت‌های ورزشی شدید، حتی در برخی از موارد نیز ناراحتی‌های خفیف هم می‌تواند روی آن اثر بگذارد. اگر پرولاکتین در بدن‌تان افزایش پیدا کرد بهتر است سطح استرس را کاهش بدهید و میزان قند خون را در بدن خود کنترل و تنظیم کنید.
درمان پرولاکتین بالا چگونه است؟
آگونیست‌های دوپامین که درواقع ترکیباتی برای تحریک دوپامین در بدن هستند، مانند بروموکریپتین (داروی پارلودل و سیکلوسِت)، رایج‌ترین درمان‌ها برای سطح بالای پرولاکتین هستند. این داروها به مغز در افزایش تولید دوپامین برای کنترل سطح پرولاکتین کمک می‌کنند. ضمنا این داروها به کوچک شدن تومور پرولاکتینوما نیز کمک می‌کنند. امکان دارد که پزشک داروی کابروگولین نیز تجویز کند. این دارو نسبت به گزینه‌های دیگر جدیدتر است و عوارض جانبی کمتری دارد.
اگر سایر درمان‌ها مانند بروموکریپتین برای شما عوارضی به‌همراه دارد، بهتر است برای تغییر آن و مصرف دارویی دیگر مثل کابروگولین با پزشک مشورت کنید.
بدن همه‌ی افراد نسبت به آگونیست‌های دوپامین، پاسخ و واکنش مناسبی ندارد. در مواردی که تومور با داروها کوچک نشود، جراحی صورت می‌گیرد. جراحی و دارو در کنار هم می‌توانند موجب تنظیم سطح پرولاکتین به حالت طبیعی بشوند.
گام‌های دیگر در کاهش سطح پرولاکتین از این قرار است:
- تغییر رژیم غذایی و کاهش استرس؛
- کاهش میزان ورزش‌های سنگینی که بدن را خسته و آزرده میکند؛
- پرهیز از پوشیدن لباس‌هایی که به قفسه‌ی سینه فشار می‌آورد؛
- پرهیز از پوشیدن لباس‌هایی که نوک سینه را تحریک میکند؛
- استفاده از مکمل‌های غذایی ویتامین B6 و E.
پرولاکتین و باروری چه رابطه‌ای دارند؟
در برخی موارد، سطح بالای پرولاکتین باعث ناباروری می‌شود. تومورهای پرولاکتینوما می‌تواند غده‌ی هیپوفیز را تحت فشار قرار بدهد و مانع تولید هورمون‌ها بشود. به این وضعیت کم‌کاری هیپوفیز گفته می‌شود. این حالت در مردان باعث کاهش میل جنسی و ریختن موهای بدن و در زنان باعث ناباروری می‌شود.
هایپرپرولاکتینوما، بارداری را برای زنان سخت می‌سازد، در تولید طبیعی هورمون‌های استروژن و پروژسترون وقفه ایجاد میکند و باعث می‌شود که تخمدان‌ها به‌طور نامنظم، تخمک آزاد کنند یا به‌کلی متوقف شوند.برای درمان باید سریعا به پزشک مراجعه کرد.
سلام من ۳۶ سالمه و طبق آزمایشی که دادم. سطح هورمون پروکلاتین بدنم ۸ از ۱۵ هست. همچین سطح تستسترون بدنم هم خیلی پایینه. چه دارویی استفاده کنم بهتره.
سلام دوست عزیز،
بررسی های لازم باید توسط پزشک متخصص انجام شود و بعد دارو تجویز شود.
سلام من تنبلی تخمدان دارم رفتم دکتر برام قرص دوپاگولین نوشته ک برای مهار کردن هورمون پرولاکتین استفاده میش ولی من آزمایش پرولاکتین انجام ندادن خطر نداره مصرف این دارو برام؟؟