افتادگی رحم یا پرولاپس چیست؟
رحم ساختاری عضلانی دارد و به وسیله عضلات لگن نگه داشته می شود. گاهی اوقات بر اثر عوامل مختلف، ماهیچه های کف لگنی و رباط ضعیف شده، دیگر نمی توانند از رحم در جایگاه خود محافظت کنند. در نتیجه رحم به سمت کانال واژن کشیده می شود، به این حالت افتادگی رحم می گویند.
افتادگی رحم یکی از مشکلاتی است که معمولا بعد از زایمان‌های مکرر در خانم‌ها نمایان می شود. اما چنانچه خانم‌ها به آمادگی جسمانی و مراقبت‌های مربوط به سلامت رحم توجه کنند، می‌توانند به راحتی از این عارضه جلوگیری کنند.یکی از اصلی ترین دلایل خارج کردن رحم در میان زنان 55 سال و یا بیشتر خصوصا در سالهای پیشین به علت تعدد زایمان ها و ضعف شدید عضلات کف لگن و فعالیتهای سنگین بدنی، افتادگی رحم بوده است.
علت افتادگی رحم
همانطور که گفته شد رباط و عضلات رحم، واژن را در محل خود درون لگن نگه می‌دارند. اما اگر این عضلات و رباط های حمایت کننده، ضعیف و یا در اثر کشیدگی شل شوند، رحم جابه جا شده و به داخل مجرای واژن افتادگی پیدا می‌کند و همچنین به دیواره واژن فشار می آورد.افتادگی رحم معمولا در زنان بعد از دوران یائسگی اتفاق می افتد، یعنی زمانی که چندین مورد زایمان طبیعی را تجربه کرده اند. در افرادی که چاقی مفرط دارند یا یبوست شدید و سرفه های شدید و طولانی در افراد دچار بیماری های ریوی هم این مشکل ممکن است دیده شود.همچنین کاهش هورمون استروژن نیز در یائسگی می‌تواند عضلات کف لگن را ضعیف کند و موجب افتادگی رحم شود.مقدار حرکت و جا به جایی رحم گاهی خفیف و تا درون واژن است و گاهی رحم کاملا از واژن خارج می‌شود. افتادگی رحم ممکن است با برخی عوامل دیگری هم همراه باشد که این موارد شامل:
- پرولاپس مثانه یا همان افتادگی مثانه
- سیستوسل که در آن مثانه به دیواره ضعیف مقابل واژن فشار می آورد
- پرولاپس رکتوم و یا همان افتادگی مقعد
- رکتوسل
- ضربه شدید
- افزایش سن
- خشکی واژن
همچنین از دیگر عواملی که می‌تواند موجب بروز این بیماری شود، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- چاقی : که موجب فشار خارجی بر عضلات و رباط ها می‌شود، می‌تواند منجر به افتادگی شود.
- زایمان‌های طبیعی مکرر : مخصوصا زایمان کودک درشت و یا زایمان سخت که در آن عضلات کف لگن و بافت‌های نگهدارنده آسیب ببیند.
- تغذیه : سوء تغذیه و سوء جذب مواد غذایی که موجب اختلال جذب مواد پروتئینی شود.
- ژنتیک : عامل دیگری است که در این مورد نقش بسیاری دارد. به صورتی که ممکن است برای فردی بعد از چند زایمان طبیعی سخت و مشکل، اتفاق خاصی پیش نیاید ولی شخص دیگری با یکبار زایمان طبیعی دچار این مشکل شود.
- بیماری : همچنین بیماری‌هایی که موجب افزایش فشار داخل شکم می‌شوند همچون تومورها، سرفه مزمن و زور زدن زیاد به هنگام یبوست مزمن و شغل هایی که در آن زن مجبور باشد اجسام سنگین بلند کند.
بیشتر بخوانید : شلی و افتادگی واژن
علائم افتادگی رحم
با توجه به شدت افتادگی رحم که خفیف و یا شدید باشد، علائم و نشانه های افتادگی رحم متفاوت است به این صورت که افتادگی رحم خفیف معمولا دارای هیچ علامتی نیست. اما اگر شدید شد، نشانه ها به صورت زیر نمایان می شود:
- احساس پری در واژن
- احساس توده جلو آمده درون واژن یا حتی بیرون آن
- احساس سنگینی و یا درد خفیف در قسمت تحتانی پشت
- اشکال در دفع مدفوع و ادرار
- ناراحتی مبهم لگن
- درد حین رابطه ی جنسی
- وجود کمر درد که با بلند شدن شدت می‌یابد
- بی‌اختیاری ادرار و نشت ادرار هنگام خندیدن
- افزایش ترشحات واژن و خونریزی‌های نامنظم واژینال
در این موارد نگرانی‌های جنسی همچون احساس از دست دادن قوام بافت واژن هم ممکن است زنان را آزار دهد. لازم به ذکر است که این نشانه‌ها صبح‌ها کمتر است ولی در طول روز فرد مبتلا را بیشتر آزار می‌دهد. هر چه فرد بیشتر و طولانی تر بایستد یا فعالیت سنگین انجام دهد یا خم و راست شود،بیرون زدگی بیشتر می شود.
عوارض افتادگی رحم
این بیماری گاهی نیز موجب افتادگی در دیگر اندام‌ها می‌شود، مانند افتادگی مثانه، افتادگی رکتوم و همین امر موجب بروز اشکال در ادرار کردن و افزایش خطر عفونت می‌شود.از دیگر عوارض این بیماری می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- زخم دهانه رحم یا سرویکس
- افزایش خطر عفونت یا آسیب به اعضای لگن
- انسداد مجرای ادرار و نارسایی کلیه
راه های تشخیص و درمان افتادگی رحم
برای تشخیص این بیماری از روش‌هایی همچون تست پاپ اسمیر، آزمایش ادرار، سونوگرافی و یا سی تی اسكن لگن، بیوپسی آندومتر و پیلوگرافی داخل وریدی استفاده می‌شود. اکثر آزمون‌ها باید برای رد كردن سایر اختلالات صورت می‌گیرند. روش درمان افتادگی رحم به سن، فعالیت جنسی، شدت بیرون زدگی رحم، اختلالات لگنی همراه و تمایل برای بارداری در آینده بستگی دارد.در صورتی که علایم این بیماری خفیف باشد با انجام ورزش‌های تقویت کننده عضلات لگن یا همان تمرینات کگل که قبل از بارداری، در طول این دوران و بعد از زایمان، هورمون درمانی یا آر اف یا روش های بیوفیدبک برای تقویت عضلات چنانچه نیاز باشد درمان می‌شوند. دیگر موارد شدید ممكن است به جراحی نیاز داشته باشند. در مراحل بعد،پزشک مداخلاتی انجام و دستگاهی به نام پساری داخل واژن قرار می‌دهد.این روش تا حد زیادی نشانه ها را از بین می‌برد و بیشتر در افرادی لازم است که امکان انجام جراحی و بیهوشی به علت سن بالا و کهولت سن یا بیماری هایی مثل فشار خون یا دیابت یا بیماری قلبی نباشد .در این افراد برای کاهش علایم و کیفیت بهتر زندگی از پساری استفاده می شود.
درمان نگهدارنده به چه معناست ؟
منظور از درمان‌های نگهدارنده تغییر سبک زندگی بیمار است که کاهش اضافه وزن و بهبود وضع تغذیه در این بین نقش بسیار مهمی دارند.
روش های جلوگیری از افتادگی رحم
در حین زایمان چنانچه پزشک متوجه شود جنین درشت است و یا احساس کند، پیشرفت زایمان کند است، سزارین را توصیه می‌کند. در غیر این صورت، گاهی آنقدر صدمه شدید خواهد بود که بافت عضلانی فلج می‌شود و جبران پذیر نیست و بافت کاملا از بین می‌رود. این عارضه با فیزیوتراپی کمی ترمیم می‌شود ولی برگشت پذیر نیست. در بعضی موارد نیز لازم است درمان‌های نگهدارنده و یا جراحی انجام شود.تقویت عضلات کف رحم در دوران بارداری و بعد از زایمان نیز تا حد زیادی از بروز این مشکل پیشگیری می کند.
بدون دیدگاه