استرس، علائم و عوارض آن روی بدن

استرس چیست؟

استرس موقعیتی می باشد که موجب بروز یک واکنش بیولوژیکی خاص می شود. زمانی که شما متوجه تهدید یا یک چالش می شوید، مواد شیمیایی و هورمون ها در سراسر بدنتان، به طور ناگهانی، بالا می رود.استرس سبب بروز واکنش جنگ یا گریز در بدن، به منظور مبارزه با عامل استرس زا یا فرار از آن می شود. معمولا، بعد از این واکنش، بدن باید آرام شود. استرس مداوم و بیش از حد می تواند در طولانی مدت، تاثیر منفی بر سلامت بدن داشته باشد.به عبارت دیگر زمانی که شما با تنشی ناگهانی مواجه می شوید، مغز دستور می دهد تا در بدن، مواد شیمیایی و هورمون هایی همچون آدرنالین و کورتیزول ترشح شود. این اتفاق سبب می شود تا ضربان قلب بالاتر رفته و خون به تمامی اندام ها برسد.همچنین، انرژی بدن افزایش یافته و می توانید روی کارهای مهم تان تمرکز کنید. تنش یا استرس سطوح متفاوتی داشته و سازگاری با آن، در هر فرد متفاوت می باشد.

انواع استرس:

قطعا هر کسی یک بار هم که شده در زندگی خود استرس را تجربه کرده است. برای نمونه استرس کنکور، استرس شب امتحان، استرس کاری و …
در کل استرس انواع مختلفی دارد که عبارت است از:

•  استرس حاد
•  استرس حاد اپیزودیک
• استرس مزمن

1- استرس حاد (شدید اما زودگذر):

این نوع استرس برای همه ی افراد اتفاق می افتد و در حقیقت، واکنش سریع بدن نسبت به موقعیتی جدید و چالش برانگیز، همچون نجات پیدا کردن از یک تصادف شدید می باشد.استرس حاد گاهی ممکن است به دلیل تجربه موارد مورد علاقه تان همچون چرخ و فلک سواری یا اسکی روی سطح شیبدار باشد، که در آنها، ترس و هیجان را همزمان احساس می کنید.
تجربه این نوع اتفاقات و هیجان ها، معمولا به شما آسیب نمی زند. گاهی حتی ممکن است برای شما مفید نیز باشند.موقعیت های تنش زا به بدن و مغز شما کمک بسیاری می کنند تا در آینده، نسبت به موقعیت های پر استرس، بهتر واکنش نشان دهید.در این نوع از استرس، بعد از گذشتن خطر، بدن به حالت طبیعی خود باز می گردد.اما استرس حاد شدید کاملا متفاوت با نوع خفیف آن است. قرار گرفتن در این حالت، همچون مواجه شدن با یک موقعیت خطرناک، می تواند موجب اختلال استرس بعد از سانحه (PTSD) یا دیگر اختلالات روانی شود.

2- استرس حاد اپیزودیک:

استرس حاد اپیزودیک هنگامی اتفاق می افتد که شما بخش های مکرری از استرس حاد را تجربه می کنید.این عارضه هنگامی رخ می دهد که درباره حوادثی که ممکن است اتفاق بیفتد، نگرانی و اضطراب داشته باشید.افراد حاضر در بعضی مشاغل، همچون آتش نشان ها یا مقامات انتظامی بیشتر در معرض تنش های شدید و مکرر هستند.همچون استرس شدید حاد، استرس حاد اپیزودیک نیز می تواند سلامت جسمی و ذهنی را تحت تاثیر قرار دهد.

3- استرس مزمن:

وقتی برای مدتی طولانی در معرض استرس شدید هستید، به استرس مزمن دچار خواهید شد.استرس بلند مدت می تواند تاثیر منفی بر سلامت بدن شما داشته و موجب موارد زیر شود که شامل:

•  اضطراب
• بیماری قلبی – عروقی
• افسردگی
• فشار خون بالا
• ضعیف شدن سیستم ایمنی بدن

استرس مزمن می تواند به بیماری های دیگری همچون سردرد، ناراحتی معده و مشکلات خواب نیز منجر شود.

علائم استرس به چه صورت است؟

علائم استرس می تواند منشا فیزیکی یا روانی داشته باشد.همانطور که گفته شد، استرس موقت می تواند برای انسان مفید باشد، ولی اگر به صورت مزمن و طولانی مدت باشد، می تواند موجب مشکلات فراوانی برای شخص شود.همانطور که عوامل استرس زا در افراد مختلف متنوع است، عوارض آن نیز متفاوت خواهد بود.

در این قسمت از مطلب مواردی را به شما معرفی خواهیم کرد که در صورت داشتن استرس، با آن مواجه خواهید شد، اگرچه که بعید است همه این علائم در یک فرد ظاهر شود. این علائم عبارت است از:

– سردرد مزمن در نقاط مختلف بدن

سردرد استرسی، که همچنین به عنوان سردرد عصبی شناخته می شود، به دلیل فشار عضلات در سر، صورت و گردن به وجود می آید.بعضی علائم سردرد عصبی عبارتند از:

• احساس درد خفیف تا متوسط در سر و گردن
• احساس فشار در اطراف پیشانی
• درد در جمجمه و پیشانی

اکثر موارد ممکن است سبب به وجود آمدن سردرد عصبی شود، اما گرفتگی عضلات، ناشی از اضطراب و نگرانی خواهد بود.

– مشکلات گوارشی

زخم معده، نوعی جراحت یا زخم در بافت های معده است که از موارد زیر ناشی می شود که شامل:

• عفونت با باکتری هلیکوباکتر پیلوری (h.pylori)
• استفاده طولانی مدت از داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDs)
• سرطان های نادر و تومورها

تصور می شود استرس فیزیکی ممکن است بر میزان زخم شما تاثیر بگذارد.این استرس می تواند ناشی از موارد زیر باشد که شامل:

• آسیب به مغز یا سیستم عصبی مرکزی
• بیماری یا آسیب دیدگی جدی در دراز مدت
• عمل جراحی

معمولا، سوزش و درد زخم معده می تواند موجب استرس شود.

– چاقی یا لاغری بیش از اندازه

تحقیقات نشان می دهد که استرس و اضطراب شدید می تواند در بعضی افراد سبب چاقی و افزایش وزن و در بعضی دیگر سبب لاغری و کاهش وزن شود.
شرایط استرس زا سبب افزایش تولید هورمون کورتیزول در بدن می شود، این هورمون سبب افزایش اشتها شده و در نتیجه فرد با پرخوری دچار چاقی و افزایش وزن می شود.این مشکل سبب افزایش سطح آدرنالین خون می شود، در نتیجه متابولیسم بدن افزایش پیدا می کند و فرد دچار لاغری و کاهش وزن می شود.

– پرخوری یا کم خوری

بعضی از مردم، واکنش خود نسبت به استرس را با خوردن مواد غذایی نشان داده و در این مواقع حتی ممکن است گرسنه نباشند اما به خوردن ادامه می دهند.معمولا اگر بدون فکر، در نیمه شب یا مواقعی که سیر هستید، باز هم غذا می خورید، به پرخوری عصبی مبتلا می باشید.هنگامی که شما در مواقعی که استرس دارید، غذا می خورید، کالری بیشتری دریافت کرده و معمولا خوراکی مناسبی انتخاب نمی کنید.این کار، استرس شما را کم نکرده اما سبب اضافه وزن و دیگر مشکلات جسمانی خواهد شد.برای درمان این عارضه، باید راهکار مقابله با آن را پیدا کنید.

– مشکل در تمرکز یا تصمیم گیری

کسانی که به مدت طولانی در معرض استرس شدید قرار دارند، به دلیل تنش های عصبی تمرکز کافی ندارند و قادر نیستند که وظایف خود را به درستی انجام دهند.

– مشکلات پوستی

استرس و اضطراب مزمن سبب تشدید علائم بیماری های پوستی همچون اگزما و پسوریازیس می شود.زمانی که بدن در شرایط استرس و اضطراب قرار می گیرد، هورمون کورتیزول را آزاد می کند، که سبب چرب شدن پوست و در نتیجه ابتلا به آکنه و جوش صورت می شود.این مشکل و بیماری خطر ابتلا به بیماری های خود ایمنی پوست همچون ویتیلیگو (پیسی) را افزایش می دهد.استرس و اضطراب مزمن موجب ریزش شدید مو، آلوپسی (طاسی سر)، نازک شدن مو ها و کم رنگ شدن آن ها می شوند.علاوه بر مشکلات گفته شده در مطالب بالا، استرس می تواند مشکلاتی از جمله کاهش میل جنسی، خستگی بیش از حد و بروز مشکلاتی در قاعدگی را ایجاد کند.

عوارض استرس روی اعضای مختلف بدن

استرس مزمن همچنین می تواند در رفتار فرد تاثیرگذار باشد، به عنوان نمونه سبب پرخوری یا نخوردن غذا شود یا این که فرد به مواد مخدر رو بیاورد و از اجتماع دوری کند، دیگر اتفاقاتی که برای بدن در استرس استرس رخ می دهد، شامل موارد زیر می باشد:

– عوارض استرس برای سیستم قلبی عروقی و تنفسی

استرس روی سیستم قلبی عروقی و تنفسی تاثیرگذار می باشد و در طول پاسخ های استرسی نفس کشیدن فرد سریع تر می شود و سبب می شود که اکسیژن سخت تر در خون توزیع شود و چنانچه هم اکنون با مشکلات تنفسی روبرو هستید، استرس می تواند این مشکل را بدتر کند.هنگامی که استرس می گیرید، ضربان قلب تندتر می شود و همین در رگ های خونی تاثیر می گذارند و انتقال اکسیژن را به عضلات محدود می کنند و بنابراین فرد به سختی قادر به انجام فعالیت می باشد و همچنین فشار خون نیز بالا می رود و در نتیجه استرس مزمن و متداول سبب می شود که قلب شما به سختی کار کند. هنگامی که فشار خون بالا می رود، خطرات حمله قلبی برای فرد نیز بیشتر می شود.

– عوارض استرس برای سیستم گوارشی

کبد فرد در زمان استرس قند خون زیادی تولید می کند که سبب افزایش انرژی می شود. اگر دچار استرس مزمن باشید، بدنتان احتمالا قادر نخواهد بود که گلوکز اضافی را دفع کند و استرس مزمن گاهی اوقات خطر ابتلا به دیابت نوع 2 را افزایش می دهد.افزایش هورمون های استرس سبب نفس های تند و افزایش ضربان قلب می شود که روی سیستم گوارش تاثیر گذار است و فرد در این زمان ها دچار مشکلاتی همچون رفلاکس معده می شود، چرا که اسید معده او افزایش پیدا می کند.
همانطور که در مطالب فوق گفته شد، استرس می تواند خطر رشد باکتری ها در معده را نیز افزایش دهد و استرس همچنین در حرکت غذا ها در بدن تاثیر گذار است و گاهی اوقات موجب اسهال یا یبوست می شود و در این دوران ممکن است مشکلاتی مانند حالت تهوع، استفراغ یا دل درد را تجربه کرده باشید.

– تاثیر استرس بر سیستم عضلانی

عضلات شما همیشه بدن را از آسیب های احتمالی حفظ می کند و در هنگام استرس قدرت آن ها کاهش پیدا می کند و آن ها در این زمان ها مایلند که زودتر آرام شوند. اما چنانچه استرس شما ادامه دار باشد، عضلات تان آرامش خود را از دست می دهند و ضعف عضلات سبب سردرد، کمردرد و شانه درد می شود و گاهی اوقات کل بدن را نیز با مشکل مواجه می کند و همچنین سیکل بدنی شما با دست کشیدن از تمرین های ورزشی دچار مشکل خواهد شد.

– عوارض استرس برای سیستم تناسلی

استرس می تواند هم زن و هم مرد را درگیر کند. اصلا عجیب نیست که هنگام استرس مداوم، قدرت خود را از دست دهید و انگیزه نداشته باشید و استرس های کوتاه مدت ممکن است در آقایان تاثیر گذار باشد و سبب می شود که هورمون مردانه بیشتری تولید کند که البته این موضوع زیاد طول نخواهد کشید.
چنانچه استرس به مدت طولانی ادامه داشته باشد، سطح هورمون تستوسترون به طور ناگهانی افت پیدا می کند و این موضوع در تولید اسپرم اختلال ایجاد می کند. استرس مزمن همچنین سبب افزایش خطر ابتلا به عفونت مردانه می شود و استرس در خانم ها نیز می تواند چرخه قاعدگی را به هم بریزد و موجب پریود های نامنظم، شدید یا پریودهای دردناک می شود و استرس مزمن همچنین می تواند نشانه هایی همچون یائسگی را در خانم ها جلو بیاندازد.

– عوارض استرس برای سیستم ایمنی

محرک های استرس در سیستم ایمنی می تواند شرایط خاصی را به وجود آورد و این محرک ها می توانند به فرد کمک کنند که از عفونت ها دور بمانند و در طول زمان هورمون استرس می تواند سیستم ایمنی را ضعیف کند. کسانی که دچار استرس مزمن هستند، در برابر عفونت ها ضعیف تر عمل می کنند و استرس همچنین می تواند زمان بهبودی بیماری و آسیب را طولانی تر کند.

مدیریت استرس

هدف از مدیریت استرس این نیست که به طور کامل آن را کنار بگذاریم، چرا که همان طور که گفته شد، استرس می تواند مفید هم باشد.برای مدیریت استرس شما ابتدا باید مواردی را که سبب ایجاد تنش در شما می شود، شناسایی کنید.هر کدام را که می توانید کنار بگذارید، پیدا کرده و برای موارد غیر قابل اجتناب، راه حل بیابید.با گذشت زمان، مدیریت استرس ممکن است خطر ابتلا به بیماری های مرتبط با آن را کاهش داده و همچنین به شما کمک کند که روزانه احساس بهتری داشته باشید.در این قسمت از مطلب، راهکارهای اولیه ای برای کنترل استرس را به شما معرفی خواهیم کرد که شامل:

– حفظ رژیم غذایی سالم

خوردن خوراکی‌های بی‌خاصیت که سرشار از قند یا پر از مواد شیمیایی و چربی‌های ناسالم است استرسی غیرضروری را به جسم شما تحمیل می‌کند، دستگاه ایمنی را تضعیف می‌کند، فشار زیادی به کبد وارد می‌کند و بدنتان را وادار می‌کند برای حفظ توازن بیش از حد فعالیت کند.چنانچه بخش زیادی از منابع جسمانی‌تان را صرف رسیدگی به پیامدهای خوراکی‌ها و نوشیدنی‌های پراسترس کنید، برای مواقع ضروری چیزی باقی نمی‌ماند.از طرف دیگر خوردن خوراکی‌های مغذی دستگاه ایمنی بدن و قسمت های شفابخش را تقویت می‌کند و به بدن شما کمک می‌کند تا از پس دیگر منابع استرس به خوبی بر بیایید.

– داشتن ۸-۷ ساعت خواب در شب

عادت خواب ضعیف توانایی بدن‌تان را برای استراحت، ترمیم و تجدید قوا دچار اختلال می‌کند.چنانچه برای خوابیدن مشکل دارید، علت آن را بیابید و برای رفع آن از فرد متخصص کمک بگیرید.

– ورزش منظم

ورزش جسمانی مرتب یکی از بهترین شیوه‌ها برای از بین بردن تنش و انرژی گرفتن می باشد.همچنین ورزش به شما کمک فراوانی می‌کند تا چشم‌ انداز بهتری نسبت به زندگی داشته‌ باشید و احساس کنید کنترل بیش‌ تری روی شرایط‌تان دارید.

– کاهش مصرف کافئین و الکل

مطالعات نشان داده است که مصرف کافئین مخصوصا الکل سبب افزایش استرس در بدن می شود.

 

– داشتن ارتباطات اجتماعی دریافت حمایت متقابل از دیگران

این امر بسیار مهم است که دوستان واقعی داشته‌ باشید، کسانی که بتوانید به آنها اعتماد کنید و از شما حمایت کنند.کسانی که عاشق‌تان هستند و شما را می‌پذیرند، افرادی که به شما گوش می‌کنند و نصیحت‌تان می‌کنند، اما قضاوت نمی‌کنند دوستان حقیقی‌تان هستند.هم‌چنین این‌ که برای فردی دیگر دوستی حقیقی باشید، می‌تواند خیلی رضایت‌ بخش باشد.

– اختصاص دادن زمانی به استراحت، حفظ آرامش و مراقبت از خود

برای کاهش استرس باید استراحت کنید. با افزایش استراحت، میزان مشکل شما کاهش پیدا خواهد کرد.حفظ آرامش با استفاده از تکنیک نفس عمیق و مراقبت از خود می تواند سبب کاهش میزان مشکلات در شما شود.

– یادگیری روش های مدیتیشن، مثل نفس عمیق کشیدن

تنفس، مدیتیشن و تمرینات تصویرسازی به شما کمک فراوانی می‌کند تا نگرانی‌های ذهنی را رها کنید و همچنین شما را قادر می‌سازد لحظات ارزشمند آسودگی و آرامش درونی را تجربه کنید.

– گوش دادن به موسیقی آرامش بخش

آرامش در نقطه مقابل ناراحتی قرار دارد و چاره استرس می باشد.موسیقی آرامش بخش خوب، خیلی ارزشمند می باشد. شما را خیلی زود به حالت آرامش می‌برد و نسبت به روش های دیگر راحت تر است.انواع موسیقی های مخصوص که فقط آواهای طبیعت، همچون وزش باد در لابه‌لای درختان، برخورد موج دریا بر روی شنزار ساحل، صدای باران و … در بازار موجود می باشند.

– جملات آرامش بخش را بخوانید.

استرس، هر لحظه می‌تواند حمله کند.لزوما آگانه به جملات آرامش بخش فکر کنید. چرا که در این صورت ذهنیت شما ناخودآگاه تغییر حالت می‌دهد و به شما آرامش می‌بخشد.اگر این جملات را از حفظ بخوانید، دیگر به آنچه آزارتان می‌دهد، فکر نمی کنید.

 

 

کلام آخر

نکته بسیار مهم این است که اگر نمی توانید استرس خود کنترل کرده و جلو اضطراب یا افسردگی ناشی از آن را بگیرید، حتما به پزشک متخصص مراجعه کنید.این شرایط را می توانید از طریق درمان، بهبود ببخشید. به منظور این کار، از یک درمانگر کمک بگیرید. همانطور که در مطالب فوق گفته شد، استرس و ترس تاثیر بسیاری بر روی بخش های مختلف بدن می گذارد، بنابراین توصیه می شود در صورت عدم کنترل آن به پزشک مراجعه کنید تا بتوانید به روش اصولی و صحیح درمان یابید.